An Nam Trong Văn Học Pháp - Nguyễn Mạnh Tường - (bìa mềm)

Giới thiệu An Nam Trong Văn Học Pháp - Nguyễn Mạnh Tường - (bìa mềm)

An Nam Trong Văn Học Pháp - Nguyễn Mạnh Tường - (bìa mềm) - Giá bìa: 198.000đ

Tháng 6 năm 1932, tại trường Đại học Tổng hợp Montpellier (Pháp) Nguyễn Mạnh Tường, (23 tuổi) bảo vệ thành công bằng Tiến sĩ Văn khoa, với Luận văn chính Essai sur la valeur dramatique du théâtre d’Alfred de Musset (Tiểu luận về Giá trị Sân khấu của Kịch Alfred de Musset) và Luận văn bổ sung L’Annam dans la Littérature Franҫaise – Jules Boissière - An Nam trong Văn học Pháp. Jules Boissière) Trước đó, tháng 5-1932, ông đã bảo vệ luận án Tiến sĩ Luật khoa L’individu dans la Vieille Cité Annamite – Essai de synthèse sur le Code des Lê (Cá nhân trong nước An Nam cổ xưa – Tổng luận Luật đời Lê)

Trong phần Kết luận Luận văn “An Nam trong Văn học Pháp. Jules Boissière” Nguyễn Mạnh Tường viết: chúng tôi đã cung cấp cho các nhà văn học sử tất cả các yếu tố mà chúng tôi nghĩ rằng họ sẽ cần để đưa ra một đánh giá hợp lý, phù hợp với các đòi hỏi của chính trực và công bằng.

Về nhận định của bản thân… chúng tôi đã đặt lên rất cao trong sự ngưỡng mộ của mình, tác phẩm, than ôi! quá hạn chế, quá khiêm tốn, của Boissière. Chúng tôi rất vui khi nhận thấy rằng ý kiến của chúng tôi là của nhiều học giả, của một J. Ajalbert, của một P. Mille, của một G. Farrère, người không ngần ngại tuyên bố rằng Boissière là một trong những nhà văn xuất sắc nhất, vĩ đại nhất của thế kỷ XIX. Chúng tôi hy vọng đã thể hiện đầy đủ trong quá trình làm việc của mình ý kiến này được xác lập ở tầm cỡ nào. Chúng tôi xin nói ngắn gọn. Trước hết, với chúng tôi tác phẩm của Boissière có những phẩm chất văn chương vững vàng nhất, quý giá nhất và hiếm hoi nhất. Nó được ghi bằng một dấu ấn nghệ thuật hạng nhất, mang lại cho nó một vẻ thanh lịch nổi trội, xếp nó vào danh mục những châu báu được chế tác tinh xảo và kiên nhẫn, và tính cách độc nhất vô nhị càng làm tăng thêm giá trị quý báu của chúng. Tác giả của “Những người hút thuố ện” là một người thợ chữ nghĩa tuyệt vời mà công cụ được lưu dấu cho muôn đời. Văn xuôi mà ông đục đẽo thô mộc, mạnh mẽ, tràn đầy sức sống, lúc thì tinh tế và rắn rỏi, lúc lại lộng lẫy như bức bích họa của Titien, mảnh mai như bàn tay người phụ nữ, mờ nhạt dần như ánh hoàng hôn. Phong cách mà ông áp dụng cũng đa dạng như cuộc sống, ông biết lấy mảnh cứng của đá cẩm thạch, sự gọn ghẽ sắc nét và mạnh mẽ của các bức chạm khắc cổ; nhưng ông cũng biết cách trở nên căng thẳng, lạt lẽo, nhiều sắc thái, thấm thía, cái bất nhất có sức mạnh của sự tinh tế, đặc biệt khi ông cố gắng chuyên chú làm cho thực tại của những yếu tố của linh hồn uyển chuyển và sống và chuyển động. Giống như tất cả các tác phẩm văn học có sức sống vĩnh cửu, tác phẩm của Boissière khoác lên mình một hình thức nghệ thuật siêu việt. Nhưng, điều quan trọng cần lưu ý là nội dung xứng với hình thức, những nội dung “chất” của tác phẩm có mật độ đáng ngưỡng mộ, có độ đậm đặc tạo nên sự chặt chẽ, cái thô cứng tạo nên sự vững chắc. Dưới cái khung văn chương, dưới kiến trúc nghệ thuật là chất liệu kiên cố đáng kinh ngạc và quý giá. Trong cuốn sách của nhà văn, chúng ta khám phá ra một tài liệu lịch sử, xã hội học, tâm lý học hạng nhất. Phân tích tinh tế và chính xác, luôn luôn đúng, uốn cong theo thực tế thoáng hiện và mới mẻ mà nó nghiên cứu với sự uyển chuyển đáng kể; quan sát chắc chắn, chính xác, kỹ lưỡng, khách quan; bằng chứng được lập thành văn bản và không thiên vị. Tác phẩm văn học trở thành một báo cáo của một thầy thuốc, một bác sĩ tâm thần, một cuộc điều tra của nhà sử học và nhà tâm lý học, có sức mạnh của tính chân thật có ý thức tự giác. Những trang viết về thuố ện như vậy là cuối cùng. Chưa bao giờ cuộc thi phân phối ma ́y đen lại được nghiên cứu với khả năng tỉnh táo, minh mẫn, thẩu đáo và nhạy bén đến vậy. Những trang như vậy về tâm hồn con người nghe có âm hưởng kinh điển. Chưa bao giờ tâm lý bí ẩn của một dân tộc được khám phá với sự chắc chắn, khéo léo, tinh tế, thanh lịch, mạnh mẽ và chính xác đến vậy. Tác phẩm, thường xuyên đối mặt với thực tế, kết thúc bằng việc đồng nhất với nó, hòa nhập vào nó và thể hiện nó bằng giọng chân thành cảm động không bao giờ lừa dối. Chúng tôi nhận ra rằng đây là một trải nghiệm sống và không phải tưởng tượng. Hình thức văn học lỗi lạc tương ứng với nội dung khoa học lỗi lạc. Sự hoà hợp là hoàn hảo và sự hoàn hảo hài hòa giữa văn chương và khoa học.

Nhưng, dù thế nào chăng nữa, dù hậu thế sẽ đặt tác phẩm mà chúng tôi đã nêu bật giá trị này lên vị trí nào, thì chúng tôi cũng chắc chắn một điều. Đó là Boissière, một tâm hồn ưu tú và một trái tim tinh tế, khao khát được yêu hơn là được ngưỡng mộ. Ông đã ca ngợi Provence và An Nam. Xin cho hình ảnh song sinh của hai quê hương kính cẩn nghiêng mình trước mộ ông! Xin cho, ở Provence cũng như ở An Nam, dưới ánh mặt trời rực rỡ như nhau mà ông vô cùng yêu thích và chiếu soi giấc ngủ cuối cùng của ông, bừng nở một lòng ngưỡng mộ chung đối với kỉ niệm và sự nghiệp của ông! Provence không thay đổi, ông đã đến An Nam để mang theo lời chào của Provence và sự tôn kính của tình yêu của ông. Đến lượt chúng tôi, sứ giả trí thức của An Nam, xin mang đến quê hương của ông lời chào của đất nước chúng tôi và dâng hoa tưởng nhớ ông bằng một bàn tay vô cùng thành kính.

HỌC VẤN CỦA BOISSIÈRE

SỰ ĐÀO LUYỆN TRIẾT HỌC

Điều khiến người đọc ấn tượng nhất trong tác phẩm của Boissière, đặc biệt là trong các tác phẩm thời trẻ của ông, là học vấn phi thường của tác giả. Người ta cảm thấy có sự hiện diện của một cá nhân mà ở đó giáo dục đã mang lại kết quả của nó… người ta cảm thấy một tinh thần thấu đáo, đầy tinh tế, khiêm tốn, trang nhã, khác biệt, được ướp thứ hương thơm kín đáo của loài hoa quý có tên là văn hóa.

***

Những cái tên vinh quang của Socrates, Plato, Epictetus, Democritus, Heraclitus, Anaxagoras thường được nhắc đến trong các câu thơ của ông. Dường như triết học cổ đại đã có ảnh hưởng lớn nhất đến tinh thần của nhà thơ trẻ. Học thuyết Lucrèce đã hấp dẫn ông nhất, ông nhận được món ăn tinh thần chính từ học thuyết này. Đây là một dấu hiệu rất tốt. Không phải bất cứ ai cũng được phép uống từ những mạch nguồn mạnh mẽ của tư tưởng Lucrèce. Đây là dấu hiệu rõ ràng và chắc chắn của một trí thông minh cường tráng. …Trong khi đánh giá cao triết học của thế giới cổ đại dạy con người suy nghĩ và lập luận, ông không bỏ qua các hệ thống của Descartes, của Hegel, của Spinoza; của Schopenhauer. Độc đáo và mạnh mẽ đến thế, ông không thể thờ ơ. Ông nhận thấy những đóng góp đáng kể mà các nhà tư tưởng của thế giới hiện đại đã mang đến cho di sản tinh thần của nhân loại.

…

Với chúng ta, đây dường như là cứu cánh tối cao của sự đào luyện triết học. Triết học là tiến trình trí tuệ xông lên chinh phục chân lý, người ta không thể từ chối Boissière một cuộc đào luyện triết học. Thật vậy, ông hiểu rằng cách tốt nhất để phục vụ cho sự nghiệp tư tưởng không phải là thờ ơ với quang cảnh bí ẩn của thế giới, mà là cố gắng xé bỏ bức màn tối tăm của nó, để cảm nghiệm những nỗi băn khoăn cao cả, những lo âu bồn chồn trước câu đố bí hiểm cần giải đoán. Thái độ của tinh thần này, vốn là một cách chuẩn bị cho việc truy tầm sự thật, dường như là đặc thù của những tinh thần mà ở đó hạt giống triết học đang nảy mầm, là thái độ của Boissière. Mặt khác, làm sao chúng ta có thể phủ nhận rằng triết học, là nhằm tìm kiếm sự thật, nếu không thì cũng nhằm thấu hiểu thực tại.

“Tôi muốn bạn mang đến cho tôi, như Baruch de Spinoza đã làm, nếu không phải là sự đồng cảm khiến yêu thương tất cả, thì là trí thông minh có khả năng hiểu tất cả.” Trạng thái tinh thần mà ông muốn có ở người đọc, chính là của ông. Trí thông minh ham hiểu và biết, say mê sự thật và thực tế của ông là kết quả nổi trội của một nền giáo dục tốt, đó là bông hoa tinh túy của một sự đào luyện vững chắc. Và chính nhờ sự xoay chuyển đầu óc khác biệt này, mà Boissière nghe được tiếng gọi say mê của không gian, sức hấp dẫn của những cuộc hành trình vĩ đại, sự kỳ diệu của những thành phố xa xôi, sự lạ lùng của những dân tộc mới, những phong tục độc đáo, tóm lại, sự khắc khoải cao quý này của tâm hồn, sự không thỏa nguyện của bản thể đã khiến cá nhân không hài lòng với số phận của mình, không thỏa mãn với sự sống đơn điệu và trống rỗng của mình, nhưng trái lại thôi thúc anh ta khám phá ra cái chưa biết, cái bí ẩn, cái “không nhìn thấy”, cái “không cảm nhận được”. Rõ ràng là chúng tôi đã đúng, dù chỉ từ một quan điểm văn học hạn hẹp, khi phát hiện ra ở Boissière có một học vấn triết học có sức sinh sôi. Nếu không có nó, nền văn chương Pháp sẽ mất đi một kiệt tác.

VĂN CHƯƠNG BOISSIÈRE

Dù có một số thành tựu về thơ – mà Nguyễn Mạnh Tường đã dành nhiều trang để phê bình và tán thưởng – nhưng phần chủ yếu mà Boissière để người đời kì vọng trong nuối tiếc chính là một tài năng văn xuôi, thể hiện qua số lượng tác phẩm ít ỏi gồm những tiểu thuyêt, truyện kí, khảo cứu và tiểu phẩm hoạt kê.

***

Cái chết đến làm gián đoạn sự nghiệp thơ ca của ông. Trường phái thơ phương nam vẫn mãi tiếc rằng tai nạn bất khả kháng này, mà số phận con người buộc phải tính đến, đã xảy ra quá sớm và đã làm gián đoạn con đường tráng lệ mở ra trước mắt ông, người mà Mistral coi là một trong những môn đệ giỏi nhất của mình. Nếu cú đánh này không cùng một lúc cắt ngang con đường phát triển văn xuôi của Boissièrc, chúng ta sẽ không tiếc nuối đến thế. Bởi vì chúng tôi đã thấy rằng nhà thơ ở Boissière, – nhà thơ Pháp, chứ không phải là nhà thơ tỉnh lẻ – đã không thành công kể từ khi ông bước vào văn chương với tập thơ “Trước điều bí ẩn”. Nếu kiên trì theo đuổi con đường này, có lẽ ông cũng đạt được một thứ hạng danh giá, nhưng chúng tôi tin rằng ông chưa đủ tài năng để trở thành một trong những chòm sao sáng chói trên bầu trời thi ca.

TIẾP XÚC VỚI PHƯƠNG ĐÔNG: MỘT NHÀ SƯ, BẬC THẦY

“Sư Khou Su” là một tập sách mỏng hai mươi trang. Đó là cuộc tiếp xúc đầu tiên của một người phương Tây có học với Phương Đông kì cục, mâu thuẫn, kẻ hủy diệt tàn nhẫn và vô ý thức của những ảo tưởng được yêu mến và những định kiến được ấp ủ, người phân phát của một thực tế kém đẹp hơn hẳn so với giấc mơ mà chúng ta có nhưng chắc chắn là hấp dẫn, có thể giải thích, có thể hình dung và trên hết là người hơn. Học giả phương Tây cố gắng tìm ra một loại Renan người An Nam, với nụ cười đầy hoài nghi, có lòng khoan dung tuy mỉa mai tinh quái, khéo léo tung hứng các ý tưởng và cảm xúc, và đặt tất cả ý nghĩa cuộc sống vào hành lạc của một óc thông minh tinh tế và uyên bác. Nhưng, thay vì người đàn ông đáng ngưỡng mộ này, người luôn chứa đựng sự tổng hợp của hai nền văn minh, tinh hoa của hai linh hồn, bông hoa của hai nền văn hóa, thì nhà học giả trẻ phương Tây của chúng ta đã gặp một vị sư già đảm nhận hai chức năng là nhà tu hành và người thầy: sau khi đã thể hiện sự tôn thờ cần thiết đối với các thần linh, sau khi quét dọn chùa, ông tận dụng thời gian rảnh rỗi của mình để dạy chữ cho trẻ nhỏ. Như thế, sau khi đã làm tròn bổn phận của mình đối với thần thánh và đối với trí thông minh của mình, ông được tận hưởng sự yên tĩnh của lòng ngây thơ trong sáng. Tâm hồn ông giản đơn và thơ trẻ, không có chút gì khôn khéo và tinh vi. Nó không biết gì đến tư tưởng hoài nghi, và có lẽ tất cả mọi tư tưởng, nó không biết đến sự mỉa mai tinh quái hay sự hoài nghi khó chịu. Tâm hồn ấy có niềm tin chất phác và sự tin tưởng rất trẻ thơ. Về sự tinh vi, tâm hồn ấy chỉ biết đến sự tinh vi của đời sống đạo đức: vẻ lịch sự của tâm hồn ấy cũng là một điều cao nhã. Tâm hồn ấy ít tự ái mà nhiều thanh thản tự nhiên và tự phát. Nhà sư của chúng ta sẽ là một người khôn ngoan, nếu người ta cho rằng sự khôn ngoan nằm trong một thái độ thản nhiên và điềm đạm nhất định, không chút kiêu căng oai vệ nào, trước cảnh tượng muôn màu của cuộc sống, trước bức tranh đa dạng của con người. Đây chắc chắn là bài học mà chàng trai trẻ Boissière, được sự dạy dỗ của một ông thầy uyên bác rèn vào khuôn phép, đã học được từ cuộc gặp gỡ này với Sư Khou Su (*). Ấn tượng đầu tiên thật đáng thất vọng; nhưng nỗi thất vọng nhanh chóng chuyển thành lòng ngưỡng mộ nhiệt tình và khao khát bắt chước khi anh hiểu rằng hiền minh thực sự nằm trong sự trong trắng của tâm hồn và trong sự đơn giản của lối sống. Và đây là lời cầu nguyện mà Jules Boissière cuối cùng đã cất lên khi phát hiện ra cái thanh thản phương Đông sinh ra từ cội nguồn sâu thẳm này: “Chắc chắn là, để Khou Su giống với học giả mà tôi đã tưởng tượng, cần phải thêm nhiều nét vào diện mạo của ông, nhiều yếu tố mới vào nhân cách trí tuệ của ông. Trong tôn giáo thiêng liêng của Đức Phật có nhiều thứ mà tôi biết rõ hơn ông. Ông không có chút gì của nhà chú giải Renan, một người can đảm; nhưng nếu tin ngưỡng của ông hơi thiếu phần lý trí và sự uyên bác của ông gần như không có, thì ông lại có cái độ lượng của nhà hiền triết, ông hưởng cái thanh thản của tâm hồn, ông không ghen tị với điều gì, còn tôi lại ghen tị với ông. Vận mệnh của ông luôn êm trôi trong trẻo và bình lặng. Một ngày nào đó, những bàn tay ngoan đạo sẽ chạm khắc hình nổi của ông trên gỗ, nó sẽ được đặt bên cạnh hình nổi của các bậc tiền bối; đôi tay của ông sẽ ban phúc lành, nụ cười của ông sẽ đầy khoan dung với những trò phù phiếm diễn qua trước mặt ông, và linh hồn ông sẽ phiêu diêu ở nơi tôn nghiêm mà ông yêu thích, ở đó ông sẽ thao thức thật lâu để truyền cảm hứng, như hình ảnh của ông, bằng những suy tư trong lành về những điều mới đến”.

(*) Chúng tôi tiếc rằng chưa tra cứu được tên Việt của nhà sư này (ND)

Giá sản phẩm trên Tiki đã bao gồm thuế theo luật hiện hành. Bên cạnh đó, tuỳ vào loại sản phẩm, hình thức và địa chỉ giao hàng mà có thể phát sinh thêm chi phí khác như phí vận chuyển, phụ phí hàng cồng kềnh, thuế nhập khẩu (đối với đơn hàng giao từ nước ngoài có giá trị trên 1 triệu đồng).....

Thông tin chi tiết

Từ khóa

art art book kê trộm sách haruki murakami murakami haruki sách thu giang nguyễn duy cần hồ chí minh hồ chí minh toàn tập omega plus trần đức thảo trần trọng kim khắc kỷ từ zeno đến marcusaurelius kinh dịch lý minh tuấn câu chuyện thực phẩm rong chơi miền chữ nghĩa nhã nam nhượng tống quốc văn giáo khoa thư tô hoài đảo mộng mơ - ấn bản kỷ niệm 10 năm xuất bản lần đầu nghệ thuật đánh cắp ý tưởng the magic - phép màu sách văn học tuyển tập nam cao thiên tài bên trái kẻ điên bên phải tây du ký kim dung nhà giả kim